بسته بندی جعبه دارویی یکی از آشناترین بسته‌بندی‌های موجود در بازار است که با پیشرفت علم و تکنولوژی به کمک روش‌های مختلف و متریال‌های گوناگون انجام می‌گیرد. پلاستیک و جعبه‌های مقوایی از پرکاربردترین و آشناترین این متریال‌ها هستند. اما به راستی کدام جنس مناسب بسته بندی دارو است؟ در ادامه به بررسی دقیق و کامل هریک از متریال‌های ذکرشده می‌پردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب:
(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
حفظ یکدستی چاپ در تمام مدت چاپ و کنترل کیفیت چشمی همه فرم‌ها و جعبه‌های چاپ شده از مهم‌ترین عواملی هستند که سرعت بسته‌بندی اصولی دارو را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهند. لازم به ذکر است که بسته‌بندی اصولی دارو باید به گونه‌ای انجام گیرد که هیچ فونت ناخوانایی بر روی کار چاپی وجود نداشته باشد.
 |
 |
طراحی و جنس مناسب بسته بندی دارو در فروش و بازاریابی آن تأثیر بسیاری دارد. البته این نکته را در نظر داشته باشید طراحی و بسته بندی یک دارو را باید مطابق با برخی از استانداردها انجام داد. بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین اصول بسته‌بندی دارویی عبارتند از:
پس از بسته بندی دارویی باید به سراغ چاپ رویم. هنگام چاپ جعبه دارویی توجه به برخی نکات ضروری است که بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
همانطور که گفتیم جنس مناسب بسته بندی دارو تنوع زیادی دارد و در حال حاضر بسته بندی دارویی به کمک متریال‌های مختلف ازجمله جعبه‌های مقوایی و پلاستیک انجام می‌گیرد. البته این بسته‌بندی را می‌توان با متریال‌های دیگر نظیر؛ شیشه، فلز و... نیز انجام داد.
این جعبه‌ها یکی از پرکاربردترین جنس بسته بندی دارو هستند که در برابر تراوش مواد مقاومت بسیار بالایی دارند و تحت هیچ شرایطی به دارو اجازه نمی‌دهند که در بسته‌بندی نفوذ کند. جعبه‌های مقوایی اطلاعات مفیدی ازجمله نام دارو، مقدار تجویزشده، تاریخ انقضا و.... به افراد ارائه می‌دهند تا به این ترتیب شناسایی و تشخیص داروهای درون جعبه به سرعت انجام گیرد. مقواهای ایندربرد یکی از بهترین و پرکاربردترین مقواهای بسته‌بندی دارو هستند که در گرماژهای مختلف تولید و عرضه می‌شوند. البته می‌توان بسته بندی دارویی را با مقواهای پشت طوسی نیز انجام داد. چراکه داروها بصورت مستقیم با جعبه تماس ندارند و از نظر بهداشتی هیچ مشکلی وجود ندارد.
درباره ارتباط طول عمر دارو با بسته بندی چه میدانید؟ متریال بسته بندی و جعبه دارو ارتباط زیادی با ماندگاری آن دارد. مقوای ایندربرد که امروزه با نام مقوای بهداشتی معرفی و شناخته می‌شود یکی از بهترین و مناسب‌ترین مقواهای موجود در بازار جهت بسته‌بندی محصولات غذایی و بهداشتی و حتی دارویی است. دو طرف این نوع مقوا با پالپ سفید پوشانده می‌شود. لازم به ذکر است که آنچه مقوای ایندربرد را از دیگر مقواها متمایز می‌سازد ضخامت لایه پالپ در دو سویه آن است. به این معنا که هرچه ضخامت این لایه‌ها بیشتر باشد مقوا کیفیت بالاتری خواهد داشت.
البته خوب است بدانید که در برخی مواقع مقواهای ایندربرد بصورت یک رویه سفید و یک رویه طوسی نیز تولید و عرضه می‌شوند. این مقواها قیمت کم و نسبتاً پایینی دارند و جهت بسته بندی محصولات بهداشتی و خوراکی که مستقیماً در تماس با بسته‌بندی نیستند بکار برده می‌شوند. اما جهت بسته‌بندی دارویی باید از مقواهای ایندربرد دو رو سفید استفاده کرد.
بطورکلی اصلی‌ترین و مهم‌ترین ویژگی مقوای ایندربرد ظاهر سفید آن است. این مقوا همچنین بافت بسیار محکمی نیز دارد و قیمت آن نسبت به کیفیت بسیار مناسب است. از دیگر ویژگی‌های مقوای ایندربرد می‌توان به سختی بسیار بالای آن اشاره کرد. لازم به ذکر است که این سختی به اندازه‌ای است که مراحل چاپ متناسب با بسته‌بندی محصول درون آن بدون هیچ مشکلی انجام می‌گیرد.
استفاده از مقوای ایندربرد در بسته‌بندی دارویی و دیگر جنس مناسب بسته بندی دارو مزایای بسیاری دارد که بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
 |
مقوای پشت طوسی یکی از آشناترین مقواهای موجود در بازار است که مانند مقوای ایندربرد در صنعت بسته بندی کاربرد دارد و جنس مناسب بسته بندی دارو می‌باشد. اما به راستی چه تفاوتی میان این دو مقوا وجود دارد؟ بطورکلی می‌توان گفت اصلی‌ترین و مهم‌ترین چیزی که این دو مقوا را از یکدیگر متمایز می‌سازد، استفاده از لایه پالپ در دو سمت مقوای ایندربرد است. به این معنا که هر دو طرف این مقوا سفیدرنگ است. اما در مقوای پشت طوسی همانطور که از نام آن مشخص است تنها یک قسمت سفید است. این نکته را در نظر داشته باشید که مقوای پشت طوسی بطورمعمول جهت بسته‌بندی‌های کاربرد دارد که محصول از شرایط بهداشتی خاصی برخوردار نباشد. درنتیجه این امر بسته‌بندی دارویی را نمی‌توان با مقوای پشت طوسی انجام داد.
پلاستیک
پلاستیک یکی‌دیگر از متریال‌های بسته‌بندی دارویی است که در بسته‌بندی اولیه و ثانویه داروها بکار برده می‌شود. لازم به ذکر است که پلاستیک مورد استفاده در صنعت بسته‌بندی دارو بطورمعمول پلی‌اتیلن، پلی وینیل کلرید، پلی پروپیلن و پلی‌استر است.
پلی‌اتیلن یکی از آشناترین مواد جهت ساخت ظروف پلاستیکی دارو است که از واحدهای منفرد اتیلن تشکیل می‌شود.لازم به ذکر است که جهت ساخت این پلیمر اتیلن‌ها بصورت زنجیره‌ای به دنبال هم آرایش پیدا می‌کنند و درنهایت مولکول بزرگ پلیمری تشکیل می‌دهند. ماده اولیه تولید پلی‌اتیلن از نفت خام به دست می‌آید.
در حال حاضر پلی‌اتیلن‌های تولیدی در صنعت به انواع مختلف و بسیاری تقسیم و گروه‌بندی می‌شوند که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
پلی‌اتیلن‌های موجود در بازار گریدهای تجاری مختلف دارند. این پلیمرها همچنین دارای خصوصیات منحصربه‌فرد نیز هستند. به همین خاطر هریک از آن‌ها جهت تولید یک محصول متفاوت مناسب است. برای مثال پلی‌اتیلن‌هایی که چگالی بالا دارند بطورمعمول جهت ساخت انواع لوله پلی‌اتیلن و اتصالات و همچنین مخازن پلی‌اتیلن کاربرد دارند. البته از این نوع پلیمر می‌توان جهت تولید انواع قطعات پلاستیکی، انواع بطری، جعبه‌های حمل‌ونقل، انواع ظروف نگهداری موادغذایی، کیسه‌های بسته‌بندی و... نیز استفاده کرد.
در سمت دیگر از پلی‌اتیلن سبک جهت تولید انواع قطعات پلاستیکی، انواع لوله پلی‌اتیلن، ورق‌های پلیمری، الیاف، ظروف، فیلم‌های بسته‌بندی، کیسه‌های پلاستیکی و... استفاده می‌شود. از پلی‌اتیلن با چگالی متوسط نیز در ساخت انواع فیلم‌های بسته‌بندی، پوشش‌های محافظ سطوح فلزی، انواع لوله و اتصالات مخصوص آبیاری و... بکار برده می‌شود. درنهایت شایان ذکر است که پلی‌اتیلن خطی با چگالی پایین در ساخت روکش‌های کابل‌های برق و مخابرات، انواع پوشش‌ها و فیلم‌های محافظ، قطعات پلاستیکی و... کاربرد دارد.
پلی وینیل کلرید یا وی وی سی یکی‌دیگر از پلیمرهای ساخت انواع ظروف بسته‌بندی دارویی است که خواص فیزیکی و شیمیایی مناسبی دارد و در برابر شرایط محیطی از خود مقاومت نسبتاً خوبی نشان می‌دهد و جنس مناسب بسته بندی دارو می‌باشد. لازم به ذکر است که در حال حاضر پلی وینیل کلرید در امور مختلف و بسیاری کاربرد دارد که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به ساخت لوله و اتصالات و بطورکلی سیستم‌های آبرسانی زیرزمینی شهری و صنعتی، تولید پوشش‌های الکتریکی و استفاده به‌عنوان نوعی عایق، تولید کفش، شلوار، کت، لوازم داخلی منزل، تولید قوطی‌های بسته‌بندی سرکه، روغن معدنی، شامپو، سس، سالاد، مواد آرایشی و بهداشتی، جعبه‌های بسته‌بندی دارویی و... اشاره کرد.
پلی پروپیلن که بدون شک نام آن را شنیده‌اید یکی از پرکاربردترین متریال‌ها جهت ساخت بسته‌بندی دارویی است. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی‌های این پلیمر می‌توان به چگالی کم، مقاومت کششی بالا، شفافیت بالا، سختی، مقاومت دمایی بسیار بالا، عایق‌بودن، بی‌بوبودن، غیرسمی و... اشاره کرد. پلی پروپیلن قیمت کم و نسبتاً پایینی نیز دارد و همین امر آن را جهت ساخت بسته‌بندی دارویی مناسب می‌کند.
پلی‌استر نوعی الیاف مصنوعی است که از زغال سنگ، هوا، آب و نفت تولید می‌شود. الیاف‌های این پلیمر بسیار طویل، پایدار و قوی هستند و رطوبت را جذب نمی‌کنند. اما این نکته را در نظر داشته باشید که این الیاف روغن را به سادگی جذب می‌کنند. بسته‌بندی دارویی به کمک پلی‌استر از داروی موردنظر در برابر عوامل محیطی به خوبی محافظت می‌کند و مانع از ایجاد تغییر در خاصیت شیمیایی آن می‌شود.
 |
 |
استفاده از ظروف پلاستیکی در بسته بندی دارو مزایا و معایب بسیاری به همراه دارد که در ادامه به بررسی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
بطورکلی مهم‌ترین مزایای استفاده از پلاستیک در صنعت بسته‌بندی دارو عبارت است از:
استفاده از ظروف پلاستیکی علاوه بر مزایای بسیار معایبی نیز به همراه دارد که بطورکلی مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
حال که با انواع بسته بندی دارو آشنا شده‌اید بدون شک با خود می‌گویید که کدام بسته‌بندی برای دارو بهتر است؟ این نکته را در نظر داشته باشید که بطورکلی نمی‌توان گفت مقوا یا پلاستیک جهت بسته‌بندی دارو مناسب‌تر است. چراکه هریک از آن‌ها دارای خواص منحصربه‌فردی هستند که با دیگری متفاوت است. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که بسته‌بندی تمام مواد دارویی به کمک جعبه مقوایی یا مواد پلاستیکی امکان‌پذیر نیست.
هنگام بسته‌بندی انواع دارو پیشنهاد ما به شما این است که با توجه به نوع دارو خود از مناسب‌ترین متریال جهت بسته‌بندی استفاده نمایید تا به این ترتیب بسته‌بندی به خوبی از آن محافظت کند و هنگامی جابه‌جایی و نگهداری آسیب نبیند.
بسته‌بندی مقوای پلاستیکی به یک نوع بسته‌بندی از مقوا با پوشش پلاستیکی اشاره دارد. این نوع بسته‌بندی به عنوان یک ترکیب از مقوا و پلاستیک برای ایجاد بسته‌بندی مقاوم و مناسب برای محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دو لایه ترکیبی از مقوا و پلاستیک از ویژگی‌های هر دو جهت ایجاد یک بسته‌بندی قوی، محکم و جذاب بهره می‌برد.
بسته‌بندی مقوای پلاستیکی برای داروها یک انتخاب مناسب است زیرا دارای ویژگی‌های محافظتی و جذابیت است. این نوع بسته‌بندی برای داروها دارای مزایای زیر است:
1. حفظ تازگی و کیفیت: بسته‌بندی مقوای با پوشش پلاستیکی می‌تواند داروها را از تماس با عوامل خارجی مانند رطوبت، نور و هوا محافظت کند و کیفیت آن‌ها را حفظ کند.
2. مقاومت در برابر خراش: پوشش پلاستیکی مقاومت در برابر خراش و آسیب‌های مکانیکی فراهم می‌کند تا داروها در طی حمل و نقل به خوبی حفظ شوند.
3. اطلاعات دقیق: بر روی بسته‌بندی مقوای پلاستیکی می‌توان اطلاعات مهمی نظیر نام دارو، دستورات مصرف، تاریخ انقضاء و شماره تماس تولیدکننده قرار داد.
4. مقدار مناسب: بسته‌بندی مقوای پلاستیکی می‌تواند به اندازه‌ی مناسبی برای مقدار داروی مورد نیاز طراحی شود تا از هدررفت داروها جلوگیری کند.
5. امکان اضافه کردن ایمنی: اگر لازم باشد، به بسته‌بندی مقوای پلاستیکی می‌توان از ایمنی اضافه کرد تا از دسترسی غیرمجاز به داروها جلوگیری کند.
6. طراحی جذاب: مقوا با پوشش پلاستیکی به طراحی‌های جذاب و برجسته قابلیت دسترسی دارد تا به مشتریان انگیزه برای خرید داروها دهد.
در مطالب فوق به بررسی کامل جنس مناسب بسته بندی دارو، بسته‌بندی پلاستیکی و مقوایی پرداختیم. همانطور که گفتیم جعبه‌های مقوایی یکی از پرکاربردترین متریال‌های بسته‌بندی دارو هستند که در برابر تراوش مواد مقاومت بسیار بالایی دارند و تحت هیچ شرایطی به دارو اجازه نمی‌دهند که در بسته‌بندی نفوذ کند. جعبه‌های مقوایی اطلاعات مفیدی ازجمله نام دارو، مقدار تجویزشده، تاریخ انقضا و.... به افراد ارائه می‌دهند تا به این ترتیب شناسایی و تشخیص داروهای درون جعبه به سرعت انجام گیرد. مقواهای ایندربرد یکی از بهترین و پرکاربردترین مقواهای بسته‌بندی دارو هستند که در گرماژهای مختلف تولید و عرضه می‌شوند. در سمت دیگر پلاستیک در بسته‌بندی اولیه و ثانویه داروها بکار برده می‌شود. لازم به ذکر است که پلاستیک مورد استفاده در صنعت بسته‌بندی دارو بطورمعمول پلی‌اتیلن، پلی وینیل کلرید، پلی پروپیلن و پلی‌استر است.
بله، ادارات نظارتی مختلف دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای را در زمینه بسته بندی داروها اجرا می‌کنند تا اطمینان از انطباق با استانداردهای ایمنی و کیفیت حاصل شود.
خیر، بسته بندی پایدار به منظور حفظ صداقت داروها طراحی شده است در حالی که تأثیر کمتری بر محیط زیست دارد و یک راه‌حل مطلوب ارائه می‌دهد.
تکنولوژی از طریق ویژگی‌هایی مانند برچسب‌های هوشمند، نظارت در زمان واقعی بر شرایط ذخیره‌سازی برای پایداری بهینه داروها، بسته بندی داروها را بهبود می‌بخشد.
واحد تحقیق و توسعه شرکت چاپ و بسته بندی کیان مهر