بسته‌بندی یکی از اقدامات اولیه داخلی بازاریابی محصولات مختلف است. در حال حاضر با افزایش شرکت‌های تولیدی هر برند یک بسته بندی منحصربه فرد برای خود دارد که به این وسیله از محصولات مشابه در بازار متمایز می‌شود. در ادامه به توضیح مفهوم بسته‌بندی می‌پردازیم و سپس انواع آن را بطورکامل بیان می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب:
(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
پیش از هرچیزی این نکته را در نظر داشته باشید که منظور از بسته‌بندی در لغت، جمع‌آوری و مرتب کردن کالاها و محصولات مختلف است. این صنعت تنها با ظاهر یک کالا و محصول در ارتباط است و هیچ تاثیری بر روی کیفیت و کارایی آن نخواهد گذاشت.
بدون شک می‌دانید که اولین نکته‌ای که در حالت عادی توجه خریداران را به یک محصول جلب می‌کند، بسته‌بندی آن است. بسته‌بندی و زیباسازی با افزایش فروش یک محصول ارتباط مستقیم دارد. به این معنا که اگر مشتری یا خریدار بتواند با بسته‌بندی یک کالا ارتباط خوبی برقرار کند، در دفعات بعدی خرید باز به سراغ محصول قبلی خواهد رفت.
 |
 |
همانطور که می‌دانید در حال حاضر افراد بطورمعمول خریدهای خود را از فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها انجام می‌دهند. درنتیجه این امر می‌توان گفت اگر بسته‌بندی یک محصول به گونه‌ای انجام گیرد که بتواند محصول موردنظر را از دیگر رقبای مشابه در بازار متمایز سازد تأثیر بسیاری در انتخاب‌شدن آن توسط مصرف‌کنندگان و درنهایت افزایش فروش می‌گذارد.
بطورکلی پیشنهاد ما به شما این است که در بسته‌بندی یک محصول حتماً از بسته بندی منحصربه فرد بهره گیرید تا به این ترتیب محصول شما به یکی از اولین انتخاب‌های مشتریان تبدیل شود.
همانطور که بدون شک می‌دانید تولیدکنندگان با بسته‌بندی محصولات به دنبال تحقق اهداف خود هستند. بطورکلی در تولید هیچ کاری بدون هدف انجام نمی‌گیرد و صفر تا صد کارهای مربوط به تولید یک کالا، خدمات و... با هدف‌های از پیش تعیین‌شده انجام می‌گیرد. بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین اهداف بسته‌بندی عبارتند از:
حفاظت از محصول احتمالاً اولین و اصلی‌ترین هدف بسته‌بندی یک کالا یا محصول نیست اما با این وجود یکی از مهم‌ترین اهداف این فرآیند به شمار می‌آید. لازم به ذکر است که استفاده از یک پوشش مناسب می‌تواند احتمال آسیب‌دیدن محصولات مختلف را هنگام حمل‌ونقل تا حد بسیار زیادی کاهش دهد.
اطلاع‌رسانی یکی‌دیگر از اهداف بسته‌بندی است. منظور از اطلاع‌رسانی در اینجا این است که باید بر روی بسته‌بندی یک کالا تمام اطلاعات مربوط به ساخت و... نوشته شود تا به این ترتیب مشتری بداند که در ساختار محصول چه چیزی بکاررفته است و میزان آن‌ها به چه صورت است.
اصلی‌ترین و مهم‌ترین هدف بسته‌بندی، بازاریابی است. این نکته را در نظر داشته باشید که بازاریابی و طراحی و فروش یک محصول با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند. برای مثال شما می‌توانید یک محصول بسیار بی‌کیفیت را با بسته‌بندی زیبا از طریق بازاریابی مناسب و مانوردادن بر روی ویژگی‌های ظاهری به افراد بسیاری بفروشید. اما در سمت دیگر نمی‌توانید تحت هیچ شرایطی یک محصول باکیفیت را با بسته‌بندی نامناسب در تعداد بالا به فروش رسانید.
سهولت در استفاده و جابه‌جایی از دیگر اهداف بسته‌بندی است. البته کاملاً طبیعی است که جابه‌جایی و حمل محصولات بدون کاور، پوشش یا بسته‌بندی بسیار سخت انجام می‌گیرد و در بسیاری از موارد خطراتی نیز به همراه دارد.
بسته‌بندی با توجه به اندازه و ماهیت محصول انواع مختلف و بسیاری دارد. بطورکلی مهم‌ترین و محبوب‌ترین انواع بسته‌بندی عبارت است از:
این نوع بسته‌بندی یکی از قدیمی‌ترین انواع بسته‌بندی است. لازم به ذکر است که شیشه از نظر شیمیایی کاملاً خنثی است، به همین خاطر با محتوای درون خود هیچ واکنشی نمی‌دهد و طعم و مزه‌ی اولیه آن‌ها را تا مدت‌های نسبتاً طولانی حفظ می‌کند. ظروف شیشه‌ای بکاررفته در بسته‌بندی از استحکام و مقاومت بسیار بالایی نیز برخوردار هستند.
از دیگر ویژگی‌های ظروف شیشه‌ای می‌توان به تنوع در رنگ و اندازه، شفافیت بسیار بالا، بسته‌بندی و پرکردن راحت و... اشاره کرد. البته لازم به ذکر است که استفاده از شیشه جهت بسته‌بندی علاوه بر مزایای بسیار معایبی نیز دارد.
برای مثال شیشه نسبت به شوک‌های حرارتی و عوامل خارجی حساسیت بسیار بالایی دارد، به همین جهت درصد شکستن آن در مقایسه با دیگر متریالهای بسته‌بندی بسیار بالاتر است. این ظروف همچنین وزن نسبتاً بالایی نیز دارند که این امر هزینه‌ی حمل‌ونقل آن‌ها را تا حد بسیار زیادی افزایش می‌دهد.
استفاده از شیشه در بسته‌بندی مزایای مختلف و بسیاری دارد که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• خنثی‌بودن از نظر شیمیایی یا عدم واکنش با محصولات درون خود
• استحکام و مقاومت خوب و مناسب
• تنوع در شکل، اندازه و رنگ
• و...
 |
استفاده از شیشه در بسته‌بندی محصولات مختلف معایبی نیز به همراه دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• درصد شکست نسبتاً بالا
• وزن بالا و سنگین
• آسیب‌پذیربودن هنگام پرکردن و درنتیجه خردشدن
• و...
در حال حاضر از فلزهای مختلف و بسیاری ازجمله آهن، آلومینیوم، قلع، نیکل، سرب و... جهت بسته‌بندی فلزی محصولات استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع بسته‌بندی از محصول درون خود به خوبی در برابر نفوذ نور، گرما، رطوبت و دیگر عوامل آسیب‌رسان محافظت می‌کند و به این ترتیب مانع از آسیب‌دیدن آن می‌شود.
بسته‌بندی فلزی روند انجام طولانی و نسبتاً پیچیده‌ای دارد اما با این وجود بازهم بسیار محبوب است و در بسیاری از موارد از آن به‌عنوان بسته بندی منحصربه فرد یاد می‌شود.
استفاده از قوطی‌های فلزی در بسته‌بندی محصولات مختلف مزایای بسیاری دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• مقاومت بسیار بالا در برابر ضربه و فشار
• قابلیت چاپ‌پذیری بسیار بالا
• محافظت از محصول در برابر نفوذ نور، حرارت، رطوبت و...
• قابلیت بازیافت‌پذیری و سازگاری با محیط زیست
• وزن کم و بسیار سبک که این امر موجب حمل‌ونقل و نگهداری ساده و راحت می‌شود.
• و...
استفاده از قوطی‌های فلزی در صنعت بسته‌بندی علاوه بر مزایای بسیار معایبی نیز دارد که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
• مراحل ساخت بسته‌بندی‌های فلزی سخت و نسبتاً پیچیده است و نیاز به دستگاه‌های گران‌قیمت دارد. البته هزینه‌های ساخت این قوطی‌ها نیز نسبتاً گران است.
• قوطی‌های فلزی بسته‌بندی را باید پیش از استفاده انبار کرد که این امر فضای بسیاری را اشغال می‌کند. البته انبارکردن این قوطی‌ها می‌تواند موجب زنگ‌زدگی نیز شود و به این ترتیب به آن‌ها آسیب برساند.
• همانطور که گفتیم قوطی‌های فلزی کاملاً قابل بازیافت هستند و به طبیعت آسیبی نمی‌رسانند. اما این نکته را در نظر داشته باشید که این قوطی‌ها در گروه مواد تجدیدناپذیر قرار می‌گیرند.
• خوردگی در قوطی‌های فلزی نسبت به دیگر متریالهای بسته‌بندی بسیار سریع‌تر است. این نکته را در نظر داشته باشید که خوردگی تغییرات بسیاری در سطح و داخل قوطی ایجاد می‌کند که این امر موجب بادکردگی قوطی فلزی و درنتیجه سوراخ‌شدن آن می‌شود.
• و...
پلاستیک یکی از پرکاربردترین متریالهای بسته‌بندی است که از طریق زنجیره طولانی پلیمریزاسیون مونومر شکل می‌گیرد. این متریال به دو گروه ترموپلاست و ترموست تقسیم و گروه‌بندی می‌شود. در حال حاضر از ترموپلاست‌ها جهت تولید جعبه‌های شفاف، جعبه جواهرات و لوازم التحریر، بطری‌های بادی، بسته‌بندی‌های محصولات غذایی، بسته‌بندی روغن‌ها، چربی‌ها، گازوئیل، نوشابه، شامپو و... استفاده می‌شود. در سمت دیگر از ترموست‌ها نیز جهت بسته‌بندی‌های کوتاه‌مدت نظیر؛ آب آشامیدنی، نوشابه و... یا مصارف بهداشتی و دارویی استفاده می‌شود.
استفاده از پلاستیک در بسته‌بندی مزایای مختلف و بسیاری دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• وزن کم و بسیار پایین
• قابلیت شکل‌پذیری بسیار بالا در دستگاه‌های اتوماتیک
• مقاومت بسیار بالا در برابر کالاهایی که خاصیت قلیایی یا اسیدی دارند.
• پایداری شیمیایی بسیار بالا
• قابلیت بازیافت و استفاده مجدد
• سرعت تولید بسیار بالا
• و...
استفاده از پلاستیک در بسته‌بندی محصولات مختلف علاوه بر مزایای بسیار معایبی نیز دارد که اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• قابلیت برگشت پلاستیک‌ها به محیط زیست بسیار کند و آرام است.
• تعداد بسیار زیادی از پلاستیک‌ها نسبت به اشعه خورشید حساسیت بسیار بالایی دارند. به همین جهت مشکلات بسیاری در سلامت افراد ایجاد می‌کنند.
• پلاستیک نسبت به دماهای بسیار بالا مقاومت چندانی ندارد و آسیب می‌بیند.
• و...
 |
 |
آخرین و جدیدترین متریال بسته‌بندی محصولات مختلف، پاکت‌های کاغذی است. این متریال براساس ابعاد، شکل، نوع کاغذ، تعداد لایه و... به انواع مختلف و بسیاری تقسیم و گروه‌بندی می‌شود. از آشناترین کاربردهای پاکت‌های کاغذی می‌توان به جعبه دارو، پاکت کاتالوگ، ساک دستی و... اشاره کرد. بطورکلی بسته‌بندی‌های کاغذی را با توجه به تعداد لایه به دو گروه تقسیم می‌کنند که عبارتند از:
• بسته‌بندی‌های یک‌لایه نظیر؛ پاکت نامه
• بسته‌بندی‌های چندلایه نظیر؛ پاکت سیمان
این نکته را در نظر داشته باشید که پاکت‌های کاغذی را می‌توان بر اساس دیگر پارامترها نیز تقسیم و گروه‌بندی کرد.
استفاده از پاکت‌های کاغذی در صنعت بسته‌بندی مزایای مختلف و بسیاری دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• قابلیت بازیافت و سازگاری با محیط زیست
• دوام و مقاومت نسبتاً بالا
• زیبایی ظاهر
• و...
استفاده از این پاکت‌ها همانند دیگر متریالهای بسته‌بندی علاوه بر مزایای بسیار معایبی نیز دارد که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• در برابر آب مقاوم نیست.
• فرآیند تولید بسیار هزینه‌بر
• قطع درختان و از بین‌رفتن آن‌ها
• و...
هاردباکس یا جعبه سخت یکی از بهترین و محبوب‌ترین متریال‌ها جهت بسته‌بندی محصولات لوکس و بسیار ارزشمند نظیر؛ جواهرات، وسایل الکترونیکی و... است. این نوع بسته‌بندی ویژگی‌های بسیاری دارد که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به مقاومت و ماندگاری نسبتاً بالا، محافظت و حفظ امنیت تمام عیار از محصول، امکان اضافه‌کردن طرح‌های مختلف و تصاویر و برجستگی‌های متعدد، امکان واردکردن خاصیت مغناطیسی به جعبه و... اشاره کرد.
بسته بندی منحصربه فرد یکی از بهترین شکل‌های بسته‌بندی است که با استفاده از آن به هر کالا و محصول یک برند اختصاص می‌یابد. به عبارت دیگر این بسته‌بندی محصول موردنظر را از دیگر محصولات مشابه در بازار متمایز می‌سازد.
بطورکلی می‌توان گفت یک بسته‌بندی خوب و ایده‌آل نباید تحت هیچ شرایطی بر عملکرد محصول اثر گذارد. این بسته‌بندی همچنین باید بتواند مشتری را جذب کند. به این معنا که مشتری بلافاصله پس از مشاهده ظاهر کالا یا محصول نسبت به خرید آن اقدام نماید. از دیگر ویژگی‌های بسته‌بندی ایده‌آل این است که نباید فرم و اندازه مناسب محصول را از بین ببرد و هویت اصلی محصول را حفظ کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت بسته‌بندی یک محصول نشان‌دهنده هویت آن محصول است.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به بررسی مفهوم بسته‌بندی و انواع آن پرداختیم و درنهایت نحوه جلب نظر مشتری به کمک بسته بندی منحصربه فرد را بطورکامل بیان کردیم. همانطور که گفتیم بسته‌بندی یکی از اقدامات اولیه داخلی بازاریابی محصولات مختلف است. در حال حاضر با افزایش شرکت‌های تولیدی هر برند یک بسته بندی منحصربه فرد برای خود دارد که به این وسیله از محصولات مشابه در بازار متمایز می‌شود. شایان ذکر است که در تولید هیچ کاری بدون هدف انجام نمی‌گیرد و صفر تا صد کارهای مربوط به تولید یک کالا، خدمات و... با هدف‌های از پیش تعیین‌شده انجام می‌گیرد. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اهداف بسته‌بندی می‌توان به حفاظت از محصول، اطلاع‌رسانی، بازاریابی، سهولت استفاده و... اشاره کرد.
بسته بندی منحصربه فرد یکی از بهترین و مناسب‌ترین انواع بسته‌بندی برای هر کالا و محصول است که به خوبی آن را از دیگر محصولات مشابه در بازار متمایز می‌سازد و به این ترتیب فروش محصول موردنظر را تا حد بسیار زیادی افزایش می‌دهد.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر