طراحی و بسته‌بندی مرحله‌ی نهایی و آخر چرخه‌ی تولید یک محصول در شرکت‌ها و کارخانه‌ها است که اهمیت بسیار زیادی دارد. چراکه یکی از عوامل اصلی و مهم در افزایش فروش یک محصول، بسته‌بندی جذاب و مناسب آن است. روی هر بسته‌بندی اطلاعات فراوانی نظیر؛ لوگو، مشخصات محصول، چگونگی استفاده، تاریخ تولید و انقضا، علامت‌های استاندارد، رده‌ی سنی و... درج می‌شود.
یکی از بسته‌بندی‌های رایج و محبوب جعبه‌های مقوایی است که امروزه در صنعت‌های مختلفی کاربرد دارند. در ادامه قصد داریم به بررسی دقیق مفهوم بسته‌بندی و انواع آن و طراحی و بسته‌بندی جعبه‌های مقوایی بپردازیم در انتها توضیح دهیم چرا از آن‌ها برای بسته‌بندی محصولات استفاده می‌شود.
فهرست مطالب:
(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
بسته‌بندی امری است که در آن طرف یا محافظی تهیه می‌شود تا حفاظت از کالا را از لحظه‌ی تولید تا مصرف تضمین کند. منظور از محافظت در اینجا جلوگیری از آسیب کالا در برابر ضربه، لرزش، نور، رطوبت، فشار و ارتعاش می‌باشد.
 |
 |
طراحی همان چیزی است که به بسته‌بندی هویت کامل می‌بخشد. در بسته‌بندی طراحی دقیق علاوه بر اینکه فرآورده داخل را محفوظ نگه می‌دارد، اطلاعات کافی نیز به خریدار منتقل می‌کند.
بسته‌بندی که فرآورده آن به راحتی از داخل آن خارج شود و پس از مصرف به راحتی پوشش آن از بین رود و یا در شرایط بهتر و مورد مصرف دیگری از آن استفاده گردد، می‌تواند وجوه تمایزی در بازار رقبا به وجود آورد.
دقت داشته باشید که با ایجاد نگرش‌های سمبولیک در دسته‌بندی محصول، می‌توان اطمینان را در ذهن خریدار پیدا کرد. به منظور ایجاد این گیرایی بصری، ایجاد جذابیت فردی، عملکردی نیز الزامی است.
فراموش نکنید زمانی که در بسته‌بندی محصول، از روی بسته‌بندی دیگری تقلید می‌گردد، ناخود آگاه هویت محصول زیر سوال می‌رود.
همانطور که گفتیم بسته‌بندی مرحله‌ی آخر چرخه‌ی تولید یک محصول در شرکت‌ها و کارخانه‌هااست. از انواع بسته‌بندی می‌توان به بسته‌بندی شیشه‌ای، بسته‌بندی پلاستیکی، بسته‌بندی کاغذی و... اشاره‌کرد.
جعبه‌هایی که در ساخت آن‌ها از مقوای مرغوب استفاده می‌شود، جعبه مقوایی یا کارتن مقوایی نام دارند. دقت داشته باشید که منظور از مقوا در اینجا کاغذی با گرمای ۲۵۰ به بالا است.
این نوع کاغذ از نوع چوب سخت به نام صنوبر یا کاج تولید می‌شود. لازم به ذکر است که پرکاربردترین مواد در صنعت بسته‌بندی‌های کاغذی، جعبه‌های مقوایی هستند.
نوع مقوایی که در ساخت جعبه‌های مقوایی بکار می‌رود، با توجه به کاربرد جعبه و وزن محصولی که قراراست در آن جعبه بسته‌بندی شود، انتخاب می‌شود.
کاملا روشن است که برای بسته‌بندی و حمل محصولاتی که سنگین‌تر هستند، باید از جعبه‌هایی استفاده شود که در ساخت آن‌ها از مقواهایی با گرماژ بالا استفاده شده‌است.
بطور معمول از جعبه‌های مقوایی برای بسته‌بندی کالاهایی با وزن کم، کالاهای سنگین وزن و حتی بسته‌بندی‌های شکیل و زیبا استفاده می‌شود. برای نمونه از جعبه‌های مقوایی در بسته‌بندی‌های غذایی، بهداشتی، لوازم التحریر، فست‌فودها، داروها و... استفاده می‌شود.
در لغت مقوا به معنای صفحه‌ای است که از برهم نهادن خمیر کاغذی خشک شده یا چندین لایه کاغذهای به هم چسبیده ساخته می‌شود و درنهایت به شکل مقوا در می‌آید. امروزه مقوا از فرآورده‌های بازیافتی ساخته می‌شود اما اصول اصلی تولید آن از خمیر چوب‌های سخت است.
برای ساخت مقوا ابتدا چوب‌های سخت که شامل کاج و صنوبر است را به صورت قطعات ریزی در می‌آورند و وارد دستگاه می‌کنند. با ریختن آب داغ و مواد شیمیایی مورد استفاده تکه‌های چوب را بصورت خمیری نرم می‌کنند. حال در این مرحله خمیرها را وارد دستگاه می‌کنند و با فشار و حرارت بالا آب موجود در خمیر را تخمیر می‌کنند. در نهایت این امر ورقه‌های سختی به دست می‌آید. حال ورقه‌ها به قسمت برش برده می‌شوند و از ورقه‌های سخت کاغذی به ورقه‌های نازک کاغذی تبدیل می‌شوند.
خوب است بدانید که مقوا از قرار گرفتن چندین لایه‌ی نازک روی هم تشکیل می‌شود. امروزه به خاطر قانون منع قطع درختان، مقاومت مقواها نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است. چراکه مواد بازیافتی دارای الیاف بسیار ضعیفی هستند.
شایان ذکراست که برای حل مقاومت پایین مقواها، افراد حاضر در آزمایشگاه‌ها افراد چوبی و الیاف بازیافتی را باهم ترکیب کردند و مقواهایی مرغوب با مقاومت مطلوب به‌وجود آمد و به بازار عرضه شد.
تعدادی از جعبه‌های مقوایی در طراحی و بسته‌بندی محصولات در بازارهای ایران بسیار رایج هستند و در نتیجه آشناتر و شناخته‌شده‌تر نیز هستند. این جعبه‌ها عبارت هستند از؛
•جعبه سینگل فیس یا جعبه سینگل
•مقوا پشت سفید
•مقوا پشت طوسی
•ایندربرد
•گلاسه
•کرافت
 |
کارتن سینگل فیس در دسته‌‌ی کارتن‌های شیاردار قرار می‌گیرد. این کارتن از چسباندن یک لایه‌ی مسطح به یک لایه‌ی موج‌دار ساخته می‌شود. این دو قسمت یا دولایه با ساختار خود، موجب حفاظت محصولات یا لوازم داخل جعبه می‌شوند. به طور کلی جعبه‌های سینگل فیس به دو نوع رولی و صفحه‌ای تقسیم می‌شوند که هر کدام کاربرد مخصوص و مجزایی دارد. ساختار جعبه‌های سینگل فیس کاملا مناسب برای ابزارها و محصولات ارزشمند شما هستند و سالم ماندن آن‌ها را تضمین می‌کنند.
از کاربردهای جعبه‌های سینگل فیس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
•جعبه‌های فست فود(ساندویچ، همبرگر و...)
•سینی غذاها و نوشیدنی‌ها
•جعبه‌های بهداشتی
•کارتن‌های صنعتی
مقوای پشت سفید مانند دیگر مقواهای موجود در بازار دارای گرماژهای متفاوت و سایزهای مختلف است. هرچه ضخامت لایه‌های این مقوا بیشتر باشد، مرغوبیت بیش‌تری نیز دارد.
این نوع مقوا یکی از پرکاربردترین مقواهای موجود در صنعت است. همچنین به دلیل روان بودن این نوع مقوا، چاپ روی آن نیز راحت‌تر است و درنهایت کیفیت چاپ بی‌نظیر و فوق‌العاده تمیزی به وجود می‌آید.
مقوای پشت سفید بیشتر در مصارف بهداشتی کاربرد دارد و در تهیه جعبه داروها استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این مقواها در گذشته به کاغذهای خوراکی معروف بودند. دقت داشته باشید که مقوا پشت سفید معمولا دارای پارامترهای مناسب‌تری نسبت به جعبه‌های مقوایی پشت طوسی است.
لایه زیرین مقوا پشت طوسی به صورت بازیافتی تولید می‌شود و پشت آن‌هم به رنگ طوسی است. رویه این نوت جعبه‌ها براق است و به راحتی می‌توان انواع چاپ را روی آن‌ها چاپ کرد. این نوع مقوا بسیار سبک است و درعین حال مقاومت بسیار بالایی نیز دارد. برخی از کاربردهای این نوع جعبه عبارت است از؛ جعبه برخی از موادغذایی، جعبه داروها، جعبه شیرینی و...
این نوع مقواها از نظر بهداشتی‌بودن کاملا مطمین هستند. سطح این مقواها سفید و براق است و جنس کاملا سفت و سختی دارند. مقوای ایندربرد نیز مانند دیگر مقواها در گرماژهای مختلفی تولید و عرضه می‌شود. برخی از کاربردهای این نوع مقواها عبارت است از؛ جعبه داروها، جعبه لوازم آرایشی و بهداشتی، جعبه فست فودها و...
جعبه مقوایی گلاسه تقریبا نرم است و استحکام زیادی نیز ندارد و به همین جهت خیلی مورداستفاده قرار نمی‌گیرند. برای تولید کاغذ گلاسه از همان کاغذ تحریر معمولی استفاده می‌شود که با مواد خاصی بر روی سطح آن لایه‌هایی اضافه می‌کنند. لازم به ذکراست که برای تهیه لایه‌های پوشاننده سطح این محصول، از ترکیبات مختلفی استفاده می‌شود. کاغذهای گلاسه براساس مواد پوشاننده و نوع روکش به‌کاررفته در تولید آن به دو دسته مات و براق تقسیم می‌شوند.
درنهایت خوب است بدانید که مقوا گلاسه، معمولا کیفیتی بالاتر از مقوای پشت طوسی دارد و برای جعبه‌ها و بسته بندی‌های بهداشتی و دارویی بکار می‌روند.
در جعبه‌های کرافت حدود ۸۰ درصد آن کاغذهای کرافت است. این نوع جعبه‌ها مقاومت بسیار بالایی دارند و به همین جهت در بسته‌بندی و حمل‌ونقل کالاهای بسیار سنگین استفاده می‌شوند. رنگ این نوع از جعبه‌های مقوایی قهوه‌ای بوده و کاملا قابل بازیافت هستند. این نوع جعبه‌ها علاوه بر قیمت مناسب ظاهر زیبا و شکیل‌تری نسبت به دیگر جعبه‌ها دارند و به همین خاطر در فست فود ها و شرکت‌ها برای بسته‌بندی محصولات کاربرد بسیاری دارند.
 |
 |
جعبه‌های مقوایی انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع کاربرد و نوع محصولی که قصد بسته‌بندی آن را دارید، می‌توانید مناسب‌ترین جعبه را انتخاب کنید. در ادامه به معرفی و بررسی رایج‌ترین و مهم‌ترین انواع جعبه‌های مقوایی می‌پردازیم.
رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع جعبه‌های مقوایی، جعبه مقوایی شیاردار است. از این نوع جعبه برای بسته‌بندی اقلام کوچک نظیر؛ لیوان، فنجان، برخی کتاب‌ها و... استفاده می‌شود. دقت داشته باشید که در این نوع از کارتن‌ها طول همه‌ی فلاپ‌ها از مرکز تا لبه کاملا یکسان است.
این نوع جعبه‌ها مشابه جعبه‌های شیاردار هستند با این تفاوت که تنها یک سری فلاپ در این نوع جعبه‌ها بکار رفته است و به همین جهت تنها از یک سمت می‌توان اقلام را به درون آن فرستاد. از این نوع جعبه‌ها در بسته‌بندی اشیا بزرگ و سنگینی نظیر؛ ماشین لباسشویی، یخچال و دیگر موارد استفاده می‌شود.
این نوع جعبه‌ها براساس نیاز و درخواست مشتریان طراحی و تولید می‌شوند. این مجموعه می‌تواند طبق درخواست مشتری محصولی باکیفیت با ظاهری زیبا برای شما تولید می‌کند.
از این نوع بسته‌بندی بیشتر در لوازم آرایشی و بهداشتی، اسباب‌بازی‌ها، جعبه کادوهای زیبا و... استفاده می‌شود.
این جعبه بسیار محکم و مقاوم است؛ چراکه عرض جعبه‌ها کاملا با قرارگرفتن فلاپ‌های خارجی بر روی یکدیگر پوشش داده می‌شوند. این بسته‌بندی کاملا مناسب برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اقلام سنگینی نظیر؛ یخچال، لباسشویی و... استفاده می‌شود.
از این جعبه‌ها برای بسته‌بندی چای یا اجسام و محصولات کوچک یا باریک استفاده می‌شود. این نوع جعبه‌ها همان جعبه‌های مقوایی هستند که کفی سخت و مستحکمی دارند و با تاشدن به سمت داخل، در آن‌ها بسته می‌شود. دقت داشته باشید که در ساخت این نوع از جعبه‌ها از چسب استفاده نمی‌شود. از این نوع جعبه برای بسته‌بندی و حمل اقلامی کوچک و باریک نظیر؛ چای، قهوه، مواد دارویی، انواع قرص‌ها و... استفاده می‌شود.
این نوع جعبه نیز یکی از جعبه‌های رایج برای بسته‌بندی است که همچون سینی یا کفی برای نگه‌داری و حمل آسان محصولات مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این نوع جعبه‌ها برای بسته‌بندی و حمل نوشیدنی‌ها، کنسروها، موادغذایی و موارد دیگر استفاده می‌شود.
•قابلیت بازیافت
•کاملا سازگار با محیط
•سبک‌بودن
•قیمت مناسب و مقرون بصرفه
•ابعاد و اندازه‌های مختلف و کاربردی
•به‌سادگی و راحتی تا می‌شوند و به همین جهت می‌توان پس از مصرف آن‌ها را جمع کرد و بعد در صورت نیاز استفاده‌کرد.
همانطور که گفتیم جعبه‌های مقوایی نخستین و بهترین انتخاب در طراحی و بسته‌بندی محصولات می‌باشند.
برخی از صنایع که در آن‌ها از جعبه‌های مقوایی استفاده می‌شود، عبارت هستند از؛
•صنایع موادغذایی
•صنایع موادشیمیایی
•صنایع پلیمری
•صنایع مربوط به نوشت‌افزار و کتاب
•صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی
•صنایع فعال در زمینه پوشاک ، کیف و کفش
•کارخانه‌های تولیدکننده لوازم الکترونیکی
•کارخانه‌های قطعه‌سازی نظیر؛ تولیدکنندگان لوازم خودرو
•و...
دقت داشته باشید این نوع جعبه‌ها نسبت به دیگر انواع بسته‌بندی قیمت مناسب‌تری دارند و به همین جهت به فراوانی استفاده می‌شوند. وزن سبک این نوع جعبه‌ها نیز از دیگر نقاط قوت این نوع بسته‌بندی و طراحی محصولات است.
موارد مختلف و فراوانی در قیمت یک جعبه مقوایی اثرگذار هستند و به همین جهت قیمت جعبه‌های مقوایی مختلف با یکدیگر متفاوت است. برخی از عواملی که در قیمت یک جعبه مقوایی موثر است، عبارت است از؛
•گرماژ مقوایی که در ساخت جعبه‌های مقوایی بکار می‌رود.
•جنس مواداولیه بکاررفته در ساخت جعبه‌های مقوایی
•کیفیت جعبه
•اندازه جعبه
•برند سازنده جعبه
•چاپ روی جعبه
•و...
در مطالب فوق به بررسی مفهوم بسته‌بندی و دلیل استفاده از جعبه‌های مقوایی در طراحی و بسته‌بندی پرداختیم. جعبه‌های مقوایی یکی از انواع رایج و پرکاربرد بسته‌بندی و طراحی محصولات و خدمات هستند که با تنوع زیاد و کاربردهای فراوان بخش مهمی از صنعت بسته‌بندی را تشکیل می‌دهند. این نوع جعبه‌ها به دلیل وجود کاغذ و مقوا در ساختارشان وزن بسیار سبکی دارند و به همین خاطر حمل و جابه‌جایی آن‌ها بسیار راحت است و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل و انبارداری آن‌ها نیز نسبت به دیگر روش‌هایی بسته‌بندی کم‌تر و مناسب‌تر است.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر