جعبه داروی با دوام باید دارای خصوصیات ویژه‌‌اي باشد تا بتواند از دارو در برابر عوامل مختلف محافظت نماید. به طور کلی جعبه دارو جزو بسته بندی بهداشتی قرار دارد. در بسته بندی‌های بهداشتی اصول و شرایط خاصی باید رعایت شود که مورد تأیید وزارت بهداشت باشد. امروزه در صنعت بسته بندی پیشرفت‌های زیادی به وجود آمده است که باعث شده این فرایند با تکنیک‌های جدیدی قابل انجام باشد.بسته بندی داروها با شیوه‌های مختلفی صورت می‌پذیرد که در هر کدام مواد متفاوتی برای محافظت از دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از ظروف شیشه‌ای در بسته بندی دارویی برای داروهایی که باید در برابر رطوبت حفظ شوند، کاربرد زیادی دارد.
در این روش بسته بندی برای اینکه دارو از نور خورشید نیز در امان باشد، معمولا از شیشه های رنگی استفاده می‌گردد. به کاربردن ظروف شیشه‌ای در بسته بندی دارو دارای مزیت‌های زیادی است که یکی از آنها پر شدن راحت آن است. همچنین این ظروف مقرون به صرفه هستند. اما به دلایل مختلفی نیز نمی‌توان ظروف شیشه‌ای را برای تمام داروها به کار برد. به طور مثال این مدل ظروف به دلیل آزاد سازی قلیایی، ممکن است بر روی داروی داخل خود اثر بگذارند و سبب ایجاد تغییراتی در آن گردند. پلاستیک از جمله مواد دیگری است که در انواع بسته بندی دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظروف پلاستیکی در اندازه‌ها و حجم‌های مختلف ساخته می‌شوند. این ظروف دارای وزن بسیار پایینی بوده و سبک هستند. قابلیت جمع شدن ظروف پلاستیکی یکی از مزیت‌های آن به شمار می‌آید.
فهرست مطالب:(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت می شوید)
همچنین این ظروف به صورت نشکن طراحی شده و بر اساس اصول بسته بندی دارو ساخته می‌شوند. گزینه مناسب دیگری که در بسته بندی محصولات دارویی به کار برده می‌شود، ظروف فلزی هستند. این ظروف دارو را در مقابل ضربه و رطوبت به خوبی حفظ می‌نمایند و همچنین به دلیل خاصیت نفوذناپذیری که دارند، احتمال خطر آلودگی دارو را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. انتخاب هر یک از این مواد در ساخت جعبه دارو بر اساس نوع دارو و واکنشی که دارو ممکن است با این مواد داشته باشد، صورت می‌گیرد.
داروها بعد از بسته بندی اولیه که مربوط به خود داروست، درون جعبه دارو قرار می‌گیرند و به آن بسته بندی ثانویه گویند. امروزه جعبه های دارو دارای طرح‌های گرافیکی مختلف و متنوعی هستند که با ابتکار و خلاقیت زیادی تهیه می‌شوند. باید توجه داشت که علاوه بر طرح‌های خلاقانه، جنس جعبه دارو بسیار اهمیت دارد و تولید کنندگان باید برای داشتن جعبه داروی با دوام نهایت تلاش خود را داشته باشند. نکته دیگری که در مورد بسته بندی داروها وجود دارد این است که داروها را برای حمل و نقل باید در جعبه‌های بزرگتری بسته بندی نمود که به عنوان بسته بندی سوم نامگذاری می‌گردد.
در تعیین کیفیت جعبه داروی با دوام موارد زیادی نقش دارند که جنس جعبه یکی از آنها به شمار می‌آید. جنس جعبه‌های دارو از مقوا است که خود انواع مختلفی دارد. یک نوع مقوا که در ساخت جعبه دارو به کار می‌رود، مقوا یک رو یا مقوای پشت طوسی است. در این نوع مقوا فقط یک سمت آن قابلیت چاپ دارد. جعبه‌های دارو با این جنس برای داروهایی به کار برده می‌شوند که خود دارای پوشش حفاظتی مجزا هستند. اگر دارویی فاقد پوشش جداگانه است، نباید در این نوع جعبه‌ها قرار داده شود. به طور کلی این نوع جعبه‌ها معمولا برای بسته بندی قرص‌های روکشدار، شیشه‌های دارو، انواع کرم‌ها و پمادها به کار می‌روند. مقوای دیگری که در تهیه جعبه دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد، مقوای دو رو یا ایندر برد است.هر دو رو این مقوا سفید و قابل استفاده است.
مقوای ایندر برد در مقایسه با مقوا پشت طوسی، زیباتر و بهداشتی‌تر است.جعبه‌های دارو از نوع دیگری مقوا با نام مقوا گلاسه نیز ساخته می‌شوند. مقوا گلاسه به صورت یک لایه، دو لایه و چند لایه وجود دارد که بسته به نوع دارو در ساخت جعبه آن به کار می‌رود. برای داروهای شکننده و حساس که به محافظت بیشتر نیاز دارند باید جعبه داروی با دوام بیشتر تولید نمود که برای این کار از نوع چند لایه این نوع مقوا استفاده می‌گردد. این مقوا به دلیل داشتن ظاهری براق و جذاب معمولا برای جعبه‌های داروی کودکان و لوازم آرایشی بهداشتی به کار برده می‌شود.
دلایل زیادی برای انتخاب مقوا در تولید جعبه‌های دارو وجود دارد. مقوا می‌تواند به گونه‌ای باشد که در برابر فشار و کشش و پاره شدن مقاومت نشان دهد.مزیت دیگر مقوا قابل بازیافت بودن آن است، طوری که می‌توان از آن برای ساخت جعبه مقوایی غیر بهداشتی دوباره استفاده نمود. از دیگر دلایل انتخاب این جنس برای جعبه دارو می‌توان به بالا بودن قابلیت چاپ و رنگ آن اشاره نمود چرا که طرح و شکل ظاهری جعبه‌ها در امر تبلیغات بسیار مهم است. به دلیل طبیعی بودن مواد اولیه مقوا، به کار بردن آن مقرون به صرفه نیز هست. داشتن مقاومت در برابر تغییرات دمایی از دیگر مزایای مقوا است که دارو را در برابر کاهش و افزایش دما حفظ می‌کند. مقوا چون راحت برش می‌خورد می‌توان با آن شکل‌های متنوعی از جعبه را ایجاد نمود. با قرار دادن داروهای شیشه‌ای درون جعبه‌های مقوایی تا حد زیادی آنها در برابر آسیب‌ها و ضربه‌های زمان حمل و نقل حفظ می‌گردند. اما باید گفت که نقطه ضعف اصلی مقوا مقاومت پایین آن در مقابل رطوبت است.
در مرحله اول باید جعبه دارو با توجه به مسایلی از جمله نوع دارو، مقدار مصرف و غیره به طور دقیق طراحی گردد. در این مرحله وزن، اندازه و ابعاد دارو باید دقیقا مشخص شود و قسمت‌هایی برای چاپ اطلاعات مربوط به دارو در نظر گرفته شود.پس از تکمیل شدن طرح اولیه جعبه، باید برای تأیید به وزارت بهداشت ارسال گردد. بعد از اینکه طرح توسط وزارت بهداشت تأیید شد، برای ورود به مرحله چاپ آماده می‌شود. اولین قدم در مرحله چاپ، انتخاب نوع مقوا بر اساس وزن، اندازه و نوع دارو است. معمولا مقواهای ایندربرد که دارای بیشترین استاندارهای بهداشتی هستند،گزینه‌های مناسبی برای جعبه‌های دارو در نظر گرفته می‌شوند.
در تمام مراحل چاپ نیز مسایل بهداشتی به طور کامل رعایت می‌شود و در انتهای کار بر اساس نوع دارو و مخاطبین آن کارهای خدماتی تکمیلی مانند طلاکوبی و برجسته سازی و غیره انجام می‌پذیرد. بعد از مرحله چاپ، نوبت تیغ زنی و برش جعبه در ابعاد مورد نظر است. مرحله تیغ زنی پایان مراحل تولید جعبه دارو است و بعد از آن جعبه‌ها برای قرار دادن دارو درونشان، به شرکت‌های داروسازی ارسال می‌گردند. در مرحله چاپ جعبه می‌توان از روشهای مختلف چاپ استفاده نمود. چاپ افست، چاپ دیجیتال و چاپ سیلک از جمله روش‌هایی هستند که برای چاپ جعبه‌های دارو به کار برده می‌شوند.
وجود برخی اطلاعات بر روی جعبه دارو از اهمیت خاصی برخوردار است. این اطلاعات باید با فونت رسمی و به طور واضح نوشته شوند تا به راحتی در معرض دید قرار گیرند. نام دارو یکی از اطلاعات مهمی است که باید هم به زبان ملی و هم بین‌المللی با فونت بزرگ بر روی جعبه دارو وجود داشته باشد. گاهی اوقات نام اختصاری دارو با فونت بزرگ نوشته می‌شود که در این صورت باید نام اصلی و کامل دارو با فونت کوچکتر و در زیر آن آورده شود. مقدار مواد مؤثر دارو بر اساس دوز مصرفی در واحد حجم یا وزن نیز جزو آن دسته از داده‌هایی است که باید بر روی جعبه دارو دیده شود. نوع شکل دارو یعنی اینکه به شکل مایع یا جامد و یا هر حالت دیگری است، باید بر روی جعبه آن مشخص گردد.
ذکر ترکیبات تشکیل دهنده دارو بر اساس فهرست‌های رسمی و به زبان انگلیسی از جمله اطلاعات دیگری است که بر روی جعبه‌های دارو به چشم می‌خورد. جعبه دارو باید دارای شناسه رهگیری و ردیابی مربوط به آن دارو باشد و همچنین کد اصالت نیز بر روی آن وجود داشته باشد. کد اصالت می‌تواند به صورت برچسب بر روی جعبه قرار گیرد که در این صورت باید به گونه‌ای باشد که از جعبه جدا نگردد، زیرا دارو بدون کد اصالت تأیید نمی‌شود. این برچسب یک کاغذ سفید رنگ با حاشیه زرد است که بر روی آن بارکد، شماره سریال، تاریخ تولید و انقضا محصول نوشته شده است. برخی اطلاعات و دستورالعمل‌های دیگر مانند کشور سازنده دارو، نام صاحب پروانه ثبت، شرایط نگهداری دارو، نشان تجاری و نحوه تجویز پزشک نیز بر روی جعبه دارو قابل مشاهده است. درون جعبه‌های دارو باید بروشور نیز قرار داده شود. بروشور دارویی حاوی اطلاعات تکمیلی در مورد دارو برای مصرف کنندگان است.
اغلب مصرف کنندگان دارو از وجود بروشور داخل جعبه آن احساس رضایت دارند و آن را مفید می‌دانند. داخل بروشور دارویی توضیحاتی در مورد نحوه صحیح مصرف دارو، مواد تشکیل دهنده آن، عوارض جانبی و غیره آورده شده است.
جعبه‌ها به طور کلی در اندازه‌های کوچک و بزرگ، رنگ‌های گوناگون و اشکال مختلف زیادی وجود دارند. از آنجایی که دارو یکی از اقلام بسیار مهم به شمار می‌آید و تهیه یک جعبه داروی با دوام باید از اولویت‌های طراحی در این زمینه باشد. بنابراین باید شرکت‌های سازنده در نظر داشته باشند تا یک جعبه داروی با دوام همراه با ویژگی‌های کامل و بدون نقص طراحی نمایند. برای بسته بندی دارو باید از جعبه‌هایی با استحکام بالا استفاده شود تا عمل محافظت از دارو در برابر عوامل مختلف را به خوبی انجام دهد. از جمله عواملی که داروها به دلیل داشتن ماهیت شیمیایی باید از آنها در امان باشند، نور و اکسیژن و رطوبت است. همچنین از داروها باید در برابر هر گونه آلودگی، میکروبها و سایر ذرات میکروسکوپی محافظت نمود. بنابراین از یک جعبه داروی با دوام انتظار می‌رود که استحکام و مقاومت لازم جهت محافظت از دارو در مقابل تمام این عوامل را داشته باشد. جعبه داروی با دوام در کنار استحکام و مقاوم بودن باید دارای ویژگی‌های دیگری نیز باشد.
یکی از این ویژگی‌ها داشتن ظاهری مناسب و چشم نواز است. باز و بسته شدن راحت جعبه نیز از ویژگی‌های مهم آن محسوب می‌گردد. چرا که باز نمودن جعبه اولین برخورد با محصول است که اگر با مشکل مواجه شود، انتخاب دوباره آن محصول کمتر صورت می‌گیرد. داشتن سبک مناسب نیز برای جعبه داروی با دوام مانند سایر جعبه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل بسیاری از جعبه‌های دارو به رنگ سفید یا روشن انتخاب می‌شوند. زمینه سفید، پاکیزگی و خلوص را نشان می‌دهد. استفاده از رنگ‌ها می‌تواند برای نشان دادن دوزهای مختلف دارو نیز به کار برده شود. برای این کار حتما باید رنگ مناسب و صحیح همان دوز برای طراحی جعبه انتخاب شود.
به این صورت که معمولا رنگ‌های سرد و خنثی برای داروهایی با دوز پایین و سبک استفاده می‌شوند و رنگ‌های گرم در طراحی جعبه داروهایی با دوز بالاتر و قویتر به کار می‌روند. بر روی جعبه‌های دارو تصاویر مختلفی بر اساس مخاطب مورد نظر قابل مشاهده است.این تصاویر برای کودکان باید با دقت و ظرافت بیشتری طراحی گردد. برای بزرگسالان این تصاویر می‌تواند دستگاه‌های مختلف بدن و یا آناتومی بدن باشد. در نهایت باید گفت که جعبه داروی با دوام باید از مواد اولیه درجه یک تشکیل شده و دارای سطح کیفیت بسیار بالایی باشد.
بسیاری از داروسازان و کارشناسان دارویی بر این اعتقاد هستند که داروهای ایرانی با نمونه‌های خارجی مشابه خود از لحاظ کیفیت برابری می‌کنند. اما در برخی موارد برای جلب رضایت و اعتماد مردم کمی ضعیف عمل نموده‌اند. به طور مثال بسته بندی‌هایی با کیفیت پایین و ساده یکی از عواملی است که سبب می‌شود، اعتماد مردم نسبت به این داروهای داخلی کم شود. در داروهای خارجی به بسته بندی محصولات بسیار اهمیت داده می‌شود. طوری که داروی خارجی با همان کیفیت داروی داخلی تولید می‌گردد اما با قرار گرفتن در جعبه‌های با کیفیت‌تر، نظر مردم را بیشتر جلب می‌کند و این احساس را به وجود می‌آورد که دارو خارجی کیفیت بهتری دارد. در واقع جعبه با کیفیت و شکیل دارو به مصرف کننده حس مثبتی می‌دهد، طوری که یقین می‌کند این دارو برای او بسیار مؤثر است. البته باید در نظر داشت که به دلیل همین بسته بندی ساده است که دارو داخلی دارای قیمت پایین‌تری است وگرنه با حذف هزینه بسته بندی، دارو داخلی و دارو خارجی مشابه آن دارای قیمت یکسانی هستند. در نتیجه باید برای تولیدات داخل در پی تولید جعبه داروی با دوام و باکیفیتی بود که تمام اصول بسته بندی در آن رعایت شده باشد.
صنعت داروسازی به دلیل رابطه مستقیمی که با سلامت انسان ها دارد همواره جزو حساس‌ترین صنایع محسوب می‌گردد. باید دقت داشت که در این صنعت علاوه بر کیفیت بالای داروها که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به کیفیت و طراحی جعبه دارو نیز توجه گردد. تولید جعبه داروی با دوام و مقاوم برای انواع داروهایی مثل قرص و شربت در شرکت‌های سازنده، موضوع بسیار مهمی تلقی می‌شود. استفاده از جعبه دارو مناسب می‌تواند بسیاری از خطاهای دارویی را نیز کاهش دهد چرا که در برخی موارد این خطاها قابل جبران نیستند.