صنعت بسته بندی یک صنعت باستانی است که از زمان انسان‌های اولیه وجود داشته است. بسته بندی، همیشه در جهت کمک به انسان در حمل و نقل، ذخیره سازی و محافظت از اقلام مختلف بوده است. انسان اولیه از مواد و طرح‌های بسته بندی خام برای رفع نیازهای شکار و جمع آوری برای زنده ماندن استفاده می‌کرد. با پیشرفت فناوری، مواد و فرآیندهای چاپ بسته بندی پیشرفت کردند. بیایید نگاهی به مراحل مختلف و پیشرفت صنعت بسته بندی بیندازیم.
فهرست مطالب:
(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
مشخص نیست چه زمانی اولین بسته بندی اختراع و مورد استفاده قرار گرفته است. بیشتر مورخان بر این عقیده اند كه انسان‌های اولیه، شكارچی و عشایر بودند. حرکت مداوم و جابجایی این افراد آن‌ها را وادار به ساختن وسایل حمل و نگهداری مواد غذایی، ابزار و سایر اشیاء با ارزش می‌کند.
1. برگ‌ها
2. آجیل یا کدوها
3. پوست حیوانات
4. چوب
که در زیر به اختصار به تعریف برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
برگ‌های بزرگ از درختان مختلف یا گیاهان مورد استفاده با تاک‌ها ممکن است اولین محصول ظرف بسته بندی را ساخته باشد.
|
|
|
|
همچنین یک قطعه چوب خالی شده ممکن است با استفاده از برگ یا پوست حیوانات برای ساختن وسیله حاوی ذخیره سازی استفاده شود.
همه این گزینه‌ها فقط گمانه زنی درباره آنچه ممکن است اولین ماده بسته بندی بوده است که توسط انسان‌های اولیه مورد استفاده قرار گرفته است.
وقتی انسان شروع به اهلی کردن حیوانات و پرورش گیاهان کرد و انسان‌ها شروع به یک جا نشینی کردند و دهکده‌ها را به وجود آوردند.
معرفی جوامع، نیاز به وسایل حمل و نقل گسترده‌تر داشت و به این ترتیب حمل و نقل را برای تأمین نیازهای گروه‌های بزرگتر از مردم افزایش داد.
پیشرفت و افزایش روستاها به پیشرفت‌های بسیاری در پیشبرد شیوه زندگی کمک کرد. بسیاری از این پیشرفت‌ها به فناوری بسته بندی منتهی شده است.
از مواد مختلفی برای تولید، حمل و نقل و ذخیره کالاها و محصولات استفاده شده است. انواع مواد استفاده شده بسته به منظر جغرافیایی که هر دهکده در آن واقع شده است متفاوت است.
در زیر لیستی از محصولات بسته بندی مورد استفاده شهرک نشینان اولیه برای بهتر شدن روش زندگی خود آورده شده است.
1. کیسه‌های بافته شده و سبدهای ساخته شده از انواع گیاهان بسته به موقعیت جغرافیایی روستا.
2. جعبه‌های چوبی و جعبه‌های ساخته شده برای نگهداری، ذخیره و حمل کالاها ساخته شده است.
3. از خاک رس برای ساخت انواع ظروف سفالی استفاده شد.
4. از پوست حیوانات برای شکل دادن ظروف و وسایل ذخیره سازی استفاده می‌شد.
این مواد و روش‌ها صنعت بسته بندی را ارتقا داده و کیفیت زندگی را برای افرادی که در آن زمان زندگی می‌کردند بهبود بخشید.
با این پیشرفت‌ها، انسان‌ها می‌توانند برای زمستان محصولات زراعی و غذایی را ذخیره کنند، از مواد غذایی و کالاها در برابر حیوانات خطرناک محافظت کنند و محصولات را به داخل و روستا انتقال دهند.
صدها سال بعد، تجارت و تأسیس شهرها به پیشرفت‌های چشمگیر فناوری در طراحی بسته بندی کمک کرد.
به این گونه که تأسیس شهرها و تجارت، موجب تبادل کالا و نوآوری شد. تبادل کالا به افزایش کیفیت زندگی کمک کرد، همچنین ظرافت مواد و محصولات، استفاده از بسته بندی را افزایش داد.
شیشه دمیده یک محصول خاص بود که به پیشرفت کیفیت زندگی انسان و همچنین صنعت بسته بندی کمک کرد. شیشه دمیده صنعتگران را قادر ساخت تا شیشه‌ها را به شکل‌های زیادی قالب بندی کنند.
بسیاری از محصولات تولید شده ظروف برای حمل و نقل و ذخیره سازی بودند. ظروف شیشه‌ای دمیده اغلب از شیشه‌های بادوام ضخیم ساخته شده است که سنگین بود اما به دلیل مزایای زیادی که ارائه می‌داد، استفاده از آن ترجیح داده می‌شد.
در همین مدت زمان، اختراع بشکه چوبی به وجود آمد. بسیاری معتقدند تکنیک‌های مورد استفاده در شکل دادن و خم کردن بشکه چوبی از ساخت کشتی گرفته شده است. صنعتگران برای گرم کردن چوب و چرخاندن آن از بخار استفاده می‌کنند. با چوب موجود در قالب مناسب، می‌توان آن را به آهستگی گرم کرد و خم کرد تا بشکه به شکل مناسب شکل بگیرد.
بشکه، یکی از مؤثرترین اشکال بسته بندی انبوه شناخته شده در آن زمان شناخته شد و این امکان را برای مردم فراهم کرد که مایعات و کالاهای خشک را در مقادیر زیادی ذخیره و حمل کنند. پس از سقوط رم، اختراعات و نوآوری در اروپا راکد شد.
بسیاری از فناوری‌ها و پیشرفت‌های جدید از فرهنگ‌های دیگر در سراسر جهان حاصل شده است. چین در این دوره زمانی، ساخت اولین شکل واقعی کاغذ را آغاز کرد. اختراع و تولید کاغذ که قرن‌ها در صنعت بسته بندی مورد استفاده قرار می‌گرفت، یک ماده با ارزش و متداول است.
 |
انقلاب صنعتی تغییراتی در شیوه زندگی همه به وجود آورد. بسیاری از ساکنان روستایی برای به دست آوردن شغل پایدار و افزایش دستمزد به شهرها نقل مکان کردند.
تغییر در سطح تولید و افزایش درآمد، تولیدکنندگان را ترغیب به توسعه روش‌های بسته بندی بادوام، قابل اعتماد و كارآمد می‌كند.
مهاجرت شهروندان به شهر، نیاز به گزینه‌های بزرگ بسته بندی مصرف کننده را کاهش داده و نیاز به مقادیر بسته بندی فردی و کوچکتر را افزایش می‌دهد، زیرا دیگر نیازی نیست که برای افرادی که در نقاط دور بدون امکانات و فروشگاه زندگی می‌کنند، و قصد دارند خریدهای خود را دربخش‌های زیاد انجام دهند، بسته بندی بزرگ مانند بشکه و جعبه‌های چوبی تولید کرد.
البته ناگفته نماند که با افزایش تولید محصولات، تولید کنندگان بیش از هر زمان دیگری به ظروف و سطل‌های بزرگ،برای استفاده در انبار نیاز داشتند، اما مصرف کنندگان به گزینه‌های بسته بندی دیگر نیاز داشتند. این خواسته‌ها فصل جدیدی را در صنعت بسته بندی ارائه داد.
در زمان‌های قدیم بسته بندی‌های بزرگ (منظور بشکه و صندوق‌های چوبی) برای حمل و نقل در بخش‌های بزرگ، صدها سال موجود بوده است، اما بسته بندی‌های فردی چیز جدیدی بود. در این مدت روش‌های متنوعی برای تهیه نیازهای مطالب ذکر شده در بالا استفاده شده است.
در ابتدا ، بیشتر بسته بندی مواد غذایی، کیسه‌ها، بسته بندی اولیه و گزینه‌های بسته بندی درون فروشگاهی از یک ماده کاغذی تهیه می‌شد. بسیاری از شرکت‌ها روش‌های چاپ را برای قرار دادن نام تجاری خود بر روی بسته بندی محصول ایجاد کردند.
این به کاربران کمک می‌کند تا به راحتی سازنده محصول را شناسایی کنند. تا اوایل دهه 1900 پیشرفت قابل توجهی در صنعت بسته بندی حاصل نشده است تا زمانی که پلاستیک‌ها به صنعت بسته بندی معرفی شدند. پلاستیک سلولزی جدید صنعت بسته بندی را تغییر داده و سال‌ها بر بخش بسته بندی انعطاف پذیر تسلط داشته است.
پلی اتیلن در دهه 60 تولید شد و به سرعت تبدیل به یک محصول بسته بندی خوب محبوب شد. از زمان توسعه پلاستیک‌ها به صنعت بسته بندی، تغییرات و تحولات جدیدی ایجاد شده است. از زمان معرفی اولین پلاستیک، انواع زیادی از پلاستیک‌های مختلف تولید شده است.
این پلاستیک‌ها باعث افزایش کیفیت زندگی افراد در سراسر جهان شده و به پیشرفت صنعت بسته بندی ادامه داده‌اند. پلاستیک‌ها تولیدکنندگان را قادر ساخته است تا عمر بیشتری داشته و از محصولات بهتر محافظت کنند.
اثرات زیست محیطی پلاستیک و تولید مواد بسته بندی پلاستیکی باعث افزایش تقاضا برای گزینه‌های دوستانه محیط زیست شده است.
بسیاری از مواد در صنعت بسته بندی اکنون گزینه‌های بازیافت دارند. در سال‌های اخیر پیشرفت‌های بزرگی در توسعه روش‌های بسته بندی سازگار با محیط زیست وجود داشته است. در حال حاضر، بسیاری از این روش‌ها به اندازه کافی مقرون به صرفه نیستند که معمولاً در بازار استفاده شود.
صنعت بسته بندی در ایران کم تر از نیم قرن است که توسعه یافته است و این در حالی است که در اروپا دو قرن است که از صنعت بسته‌بندی استفاده می‌شود. در گذشته برای بسته بندی از مواد مختلفی مانند گونی‌ها، صندوق‌های چوبی و ... استفاده می‌کردند. بسته بندی در ایران با ساخت قوطی فلزی توسـط فردی به نـام درخشان در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی آغاز شد.
بسته بندی شیشه ای برای اولین بار در مصر استفاده شد. شیشه ، با استفاده از مخلوط سنگ آهک ذوب شده، سودا، ماسه، سیلیکات تولید می‌شد. تولید شیشه کاملاً شفاف در زمان‌های بعد صورت گرفت. طی هزار سال پس از آن، روش تولید شیشه بهبود و گسترش یافته است.
تحولاتی که بیشترین تأثیر را روی بسته بندی شیشه‌ای گذاشت، ثبت اختراع "ماشین تولید شیشه دوار اتوماتیک" در سال 1889 بود. پس از دهه 1970 بسته‌های شیشه‌ای در محافظت از محصولات با ارزش بالا مورد استفاده قرار گرفتند و امروزه طیف گسترده‌ای از کاربرد را دارند.
 |
 |
از زمان‌های بسیار قدیم بسته بندی‌های فلزی به شکل جعبه‌های طلا و نقره و همچنین آلیاژها و پوشش‌های قوی دیده می‌شد و امروزه برای محافظت از بسیاری از محصولات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تولید ورق قلع در بوهمیا اختراع شد. پس از آن در آغاز قرن چهارده قوطی‌های مواد غذایی کنسرو شده استفاده شده است.
این فن آوری از دهه 1600 مخفی نگه داشته شده است و پس از آنکه ویلیام اندوود این فرآیند را به ایالات متحده آمریکا ارسال کرد، فولاد با کیفیت بهتر و تولید آسان تر جایگزین شده است.
ایده قرار دادن مواد غذایی ایمن در بسته بندی‌های فلزی برای اولین بار در سال 1809 صورت گرفت. نیکلاس آپپر از پاریس اظهار داشت که بسته بندی کنسرو شده با استنیک توانایی ذخیره مواد غذایی را بعد از استریل شدن دارد.
اولین جعبه چاپ شده در تاریخ بسته بندی فلزی در سال 1866 در ایالات متحده ساخته شد. اولین مواد غذایی کنسرو شده آلومینیومی‌در سال 1959 به بازار آمد.
پیچ‌ها و چکش‌ها برای باز کردن بسته بندی‌های فلزی تا سال 1866 استفاده می‌شدند. بعداً بسته بندی با درب‌های اشک آور ساخته شد.
در سال 1875 قوطی کنسول اختراع شد. البته ناگفته نماند که بسته بندی فلزی مراحل بسیاری را پشت سر گذاشته و خود را به روز کرده است.
یکیدیگر از انواع بسته بندی، بسته بندی پلاستیک است. اولین پلاستیک مصنوعی توسط الكساندر پاركر در سال 1838 تهیه و در نمایشگاه بین المللی بزرگ در لندن در سال 1862 به نمایش در آمد.
این پلاستیک قرار بود مواد طبیعی مانند عاج را جایگزین كند و لقب parkesin را گرفت. در سال 1851 لاستیک سخت یا ebonite تجاری شده است.
در سال 1870 به شخص نیویورکی جان وسلی حق ثبت اختراع برای "سلولوئید" داده شد که در دما و فشار زیاد تولید می‌شود. ادعا می‌شد تمام پلاستیک‌ها، لاستیک و سلولز پلیمرها یا مولکول‌های کلان هستند.
این فرض برای اولین بار توسط بسیاری از دانشمندان مورد پذیرش قرار نگرفت، اما استودینجر جایزه نوبل را در سال 1953 با این ایده دریافت کرد.
بسته بندی‌های پلاستیکی پس از دهه 1950 میلادی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت. در اواخر دهه 1970 بخش بسته بندی پلاستیک شروع به رشد کرد.
کاغذ قدیمی‌ترین ماده بسته بندی قابل تغییر شکل است. پوست درخت توت در قرن اول و دوم برای بسته بندی مواد غذایی در چین مورد استفاده قرار گرفت و تکنیک‌های ساخت کاغذ طی 1500 سال بعد بهبود یافته و به خاورمیانه منتقل شده اند.
اولین جعبه مقوایی تجاری در سال 1817، 200 سال پس از چین و مقوا راه راه در سال 1850 اختراع شد و جایگزین جعبه‌های چوبی در تجارت شد. قرن بیستم روشن ترین دوران برای کاغذ و مقوا بود و از آن برای بسته بندی استفاده می‌کردند.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر
